शब्दांचा प्रवास

भाषेची गंमत अनुभवतांना आपल्या संग्रही भाषेचे ज्ञानही सहजपणाने जमा होते हे सांगतांना शांता शेळके यांनी राजीनामा या शब्दाचा गंमतीशीर प्रवास सांगितला आहे.मी तुमचे काम करायला तयार आहे व मला यासंबधी तुमच्या अटी मान्य आहे (म्हणजे मी राजी आहे) या अर्थाने जे पत्र नोकर मालकाला देतो त्याला राजीनामा असे म्हटले जाते. मूळ अरबी असलेला शब्द मराठीत येतांना मात्र अगदी उलट अर्थाने येतो.

श्रद्धाळू महाराष्ट्राचे दूर्देव

श्रद्धेबद्दल किंवा अंधश्रद्धेबद्दल मत मांडतांना फार काळजीपूर्वक विधाने करावी लागतात. कारण केलेल्या विधानाला पटवून देण्याची जबाबदारी प्रत्येकवेळी आपल्यावर असते. तशी ती प्रत्येक ठिकाणीच असते. एक संवेदनशील माणुस म्हटला की त्याला जगाच्या वाईटाची चीड असतेच. आणि मानव्याच्या हिताच्या कसोटीवर एखादी गोष्ट उतरते का याचे उत्तर शोधत अशी संवेदनशील माणसे आपली मते बनवित असतात.

मराठी स्रीवादी साहित्याची परभृतता- उपसंहार

स्त्रीवादी साहित्याच्या भारतीय पार्श्वभूमी व पाश्चात्य तत्वे तसेच मराठी वाङ्मयातील या विचाराच्या यशापयशाबद्दल विवेचन करणारा हा अभ्यासविषय पूर्णत्वाला गेला आहे. स्त्रीवादी साहित्यविचाराच्या संदर्भात यात सर्वप्रथम मराठी वाङ्मयातील वाङ्मयीन प्रवाह व चळवळींच्या प्रेरणा, पार्श्वभूमी व परिणाम या अंगाने विचार करण्यात आला.

स्त्रीवादाचे यश आणि अपयश व नवा दृष्टीकोन.

प्रकरण ५ वे


प्रस्तावना
अभ्यासविषयाच्या या अंतिम टप्प्यात मराठी वाङ्मयातील स्त्रीवादी विचारधारेच्या यशापयशाची चर्चा प्रामुख्याने करावयाची आहे. आतापर्यंतच्या विवेचनात मराठी वाङ्मयातील सर्वच प्रवाह व चळवळींच्या पार्श्वभूमीवर स्त्रीवादी साहित्यविचाराच्या प्रेरणा, पार्श्वभूमी व समकालिन स्वरुपावर भाष्य करण्यात आले आहे.

स्त्रीवादाची भारतीय सांस्कृतिक पार्श्वभूमीच्या संदर्भातली परभृतता

प्रकरण ४ थे

प्रस्तावना
मराठी वाङ्मयातील वर्तमानकालीन स्त्रीवादी साहित्याच्या स्वरुपाचा आढावा घेतल्यानंतर आता प्रस्तुत प्रकरणात स्त्रीवादी वाङ्मयविचाराच्या परभृततेची चर्चा करावयाची आहे.

भारतीय पार्श्वभूमी आणि स्त्रीवादाची तत्वे यांच्यातला तुलनात्मक स्वरुपातला अभ्यास करून भारतीय पार्श्वभूमीच्या संदर्भात स्त्रीवाद उपरा कसा ठरतो याचे विश्लेषण अशी एकूण विवेचनाची दिशा राहील.

स्त्रीवादाचे मराठी वाङ्मयातील वर्तमानकालीन रूप

प्रकरण ३ रे
प्रस्तावना
स्त्रीवादाच्या मराठी वाङ्मयातील वर्तमानकालीन स्वरूपाचे विवेचन हा या प्रकरणाचा मुख्य गाभा आहे. या अंतर्गत मराठी वाङ्मयाच्या अंगाने स्त्रीवादी वाङ्मयविचार कशा त-हेने समकालीन वाङ्मयक्षेत्रात प्रस्तूत केला गेला आहे याचा आढावा घेऊन तद््नंतर सध्याच्या कालखंडातील म्हणजे साधारणतः १९७५ नंतरच्या काळातील स्त्रीवादी या शीर्षकाखाली समाविष्ट होऊ शकणा-या मराठी वाङ्मय स्वरूपाचे कथा, कविता, कादंबरी व आत्मचरीत्रे या अंगाने विवेचन केले गेले जाणार आहे.

स्त्रीवाद : तत्त्वे व स्वरुप

प्रकरण २ रे
प्रस्तावना
आधुनिक मराठी वाङ्मयातील विविध चळवळी व प्रवाहांमध्ये स्त्रीवादी साहित्यप्रवाह हा स्वातंत्र्योत्तर काळात उदयास आलेला एक महत्त्वाचा प्रवाह आहे. स्त्रीवादी साहित्याच्या या मुख्य अभ्यासविषयाच्या विवेचनाची पार्श्वभूमी म्हणून वाङ्मयिन चळवळी व प्रवाहांचा आढावा घेतल्यानंतर त्याचीच पूढची पायरी म्हणून स्त्रीवादी वाङ्मयविचाराची तत्त्वे व स्वरूप यांची ओळख या प्रकरणात करून घ्यावयाची आहे.

वाङ्मयीन चळवळी व प्रवाह

प्रकरण १ ले
प्रस्तावना
मराठी सािहत्यात सर्वसाधारणपणे १८७४ पासून आधूनिक युगास प्रारंभ झाला असे मानले जाते. या व यालगतच्या पूर्वीच्या कालखंडापासून अर्वाचीन काळात वाङ्मयाकडे पाहण्याचा दृष्टीकोन कसा बदलत गेला आणि या बदलातून साहित्यचळवळी कशा आकारत गेल्या याचे विवेचन प्रस्तूत प्रकरणात प्रामुख्याने करावयाचे आहे.

पिढ्यानपिढ्या रक्तात भिनलेले देवाचे भूत.

मन उद्विग्न झाले आहे. असणारे काम, मिळणारे वेतन, कामाचे समाधान याबाबत फारशा काही तक्रारी नाहित. परंतु लोकांच्या विचारधारा, जगाच्या जाऊ देत (निदान सध्या तरी) पण जवळच्या माणसांची बंद असलेली विचारांची झापडे अनुभवास आली की जीवाची नुस्ती काहिली होते.